Pierwsza szkoła elementarna w Turku została założona w 1826 roku. Pobierali w niej naukę chłopcy wyznania rzymsko – katolickiego. Istniała ona do 1867 roku.
W tym czasie w Turku założono szkoły dla dzieci wyznania mojżeszowego i ewangelicko – augsburskiego.
W 1869 roku powstała w Turku 1 – klasowa szkoła elementarna dla dziewcząt wyznania rzymsko – katolickiego.
Na początku I wojny światowej szkolnictwo w Turku nie funkcjonowało, dopiero po rozporządzeniach władz niemieckich w 1915 r. urzędowanie podjęły 4 szkoły elementarne /2 katolickie (męska i żeńska), żydowska i ewangelicka.
Szkoły w Turku mieściły się w prywatnych domach, ponieważ nie było w tym czasie wybudowanego typowego gmachu szkolnego.
W latach 1917/1918 podniesiono stopień organizacji szkół katolickich męskiej i żeńskiej. Szkoły te jednak funkcjonowały nadal w wynajętych lokalach, np. szkoła męska mieściła się w wynajmowanym lokalu należącym do parafii rzymsko – katolickiej, mieszczącym się przy Placu Sienkiewicza nr 3. W owym czasie kierownikiem tejże szkoły był Stefan Jakubowski. Jedna z klas szkoły męskiej mieściła się w budynku na 3 Maja, w którym obecnie znajduje się apteka „Malinka”
Od lutego 1919 roku obowiązkowo wprowadzono naukę dla dzieci w wieku od 7 do 14 lat. Dzieci zaczęły tłumnie napływać do szkół, a warunki lokalowe nie pozwalały na pomieszczenie takiej ilości uczniów. Zaczęto więc wynajmować coraz to inne lokale na potrzeby nowych klas, które otwierano w całym mieście. Jedną z klas, mianowicie klasę piątą, przeniesiono do budynku ewangelickiego (zdjęcie nr 1), a klasy 6 i 7 mieściły się w budynku dawnej elektrowni (zdjęcie nr 2) /przy ulicy Żeromskiego/.
Stan higieniczny wynajmowanych lokali był okropny. Lekcje odbywały się w izbach źle ogrzewanych, brudnych, brakowało funduszy na zakup opału. Klasy nie mogły pomieścić zwiększającej się wciąż liczby uczniów.
Taki stan rzeczy nie mógł utrzymywać się zbyt długo, gdyż godził w elementarne podstawy higieny szkolnej. Ze względu na te warunki władze miejskie zdecydowały się na wybudowanie nowego gmachu szkolnego dla obydwu szkół katolickich – męskiej i żeńskiej. Zważając na ciężką sytuację finansową miasta należy podkreślić, że było to bardzo śmiałe przedsięwzięcie, które dzięki dużemu zaangażowaniu mieszkańców Turku udało się w pełni zrealizować.
W dniu 13 sierpnia 1924 roku ukonstytuował się Komitet budowy szkoły, a 10 września 1924 roku położony został kamień węgielny pod budowę siedmioklasowej szkoły powszechnej, którą zaplanowano wybudować na placu przy ulicy 3 Maja. Pod fundamenty wmurowano puszkę zawierającą numer 27 tygodnika „Echo Tureckie”, kolekcję biletów Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i bilonu metalowego oraz pergaminowy akt erekcyjny.
Komitet Budowy Gmachu Szkoły Powszechnej w Turku m. in. stanowili:
- Prezes – ks. kanonik Majewski
- Starosta – Leopold Borysławski
- V – ce prezes burmistrz Władysław Kaczorowski
- Sekretarz – Leon Kruszyński
- Inspektor szkolny – Gustaw Bartel
- Inżynier – Aleksander Czekarski
Niemały wkład w budowę szkoły wnieśli: Dyr. Dep. Min. Oświaty i Wyznań Religijnych – p. Żłobicki oraz poseł do Sejmu Bolesław Łażewski i p. p. Naczelnicy – Tynelski, Bromirski. Bardzo zaangażowany w budowę szkoły był również ówczesny burmistrz Turku – p. Władysław Kaczorowski.
Prace przy budowie szkoły posuwały się bardzo szybko. Już we wrześniu 1925 roku nastąpiło uroczyste przekazanie gmachu szkolnego dla około 1000 dzieci. Koszt budowy tej szkoły wyniósł wtedy 350.000 złotych. Koszty budowy szkoły w 52 % pokryli mieszkańcy miasta, resztę środków przekazało ministerstwo.
Według informacji zamieszczonych w „Echu Tureckim” z 1925 roku, nr 47, strona 1 - „Dnia 15 listopada 1925 roku z inicjatywy Komitetu budowy nowego gmachu szkoły powszechnej w Turku, urządzono uroczyste poświęcenie szkoły powszechnej. Uroczystość ta zamieniła się na święto miasta, przyjęła charakter uroczystości społecznej, ogólnej, gdzie wszystkie warstwy, wszystkie stany miasta Turku i okolicy przyjęły udział czynny i radosny. Nowy, duży, wspaniały, klasyczny gmach szkoły powszechnej w Turku wzniesiono pierwszy tu w czasach dzisiejszych.
Poświęcenia szkoły dokonał ks. Kanonik Majewski. Na uroczystość tę przybyli m. in. przedstawiciel Rządu Kurator Okręgu Szkolnego Łódzkiego pan Owiński, Dyrektor Departamentu Budownictwa Ministerstwa Oświaty i Wyznań Religijnych – inżynier pan Tynelski, pan senator Puławski, posłowie: Łażewski, Dzierżawski, Kawecki. Wszyscy dostojni goście wygłosili przemówienia, które tchnęły patriotyzmem, wysokim poczuciem obywatelskich obowiązków, uznaniem wydatnej i kulturalnej pracy
i postępu mieszczaństwa tureckiego. Z tej okazji Prezes Komitetu Budowy Gmachu Szkoły Powszechnej w Turku, ksiądz kanonik Majewski przekazał dla Pana Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Stanisława Wojciechowskiego pamiątkową fotografię pierwszego wzniesionego
w Turku gmachu Szkoły Powszechnej. Była ona oprawiona w oryginalną ramkę z tkanin wykonanych przez miejscowych tkaczy.
Był to budynek jak na ówczesne czasy bardzo nowoczesny. Gmach był skanalizowany, posiadał centralne ogrzewanie i elektryczne oświetlenie. Gmach szkolny podzielono na dwie części i od strony północnej mieściła się szkoła męska nr 1, a od strony południowej szkoła żeńska nr 2.
Pierwszym kierownikiem szkoły był Roman Żuchowski. W 1925 roku uczyli w szkole: Maria Ścibior, Michał Sygniewicz, Czesław Kozłowski, Józef Stach, Stefan Kukulski, Herbert Kintzel, Julia Smorawińska.
Po śmierci kierownika Żuchowskiego jego żona ufundowała szkole sztandar. Miejsce Romana Żuchowskiego zajął Józef Stach, długoletni nauczyciel tej szkoły, który prowadził w niej młodzieżową orkiestrę szkolną. Instrumenty dla uczniowskiej orkiestry ufundowali rodacy
z Ameryki. Był to rok szkolny 1928/29.
Między rokiem 1930 a 1937 powstaje przy szkole męska drużyna harcerska im. Zawiszy Czarnego i żeńska drużyna im. Marii Konopnickiej. W 1933 roku przy szkole powszechnej męskiej zawiązało się pierwsze Koło Rodzicielskie, którego celem była współpraca z gronem nauczycielskim i opieka nad dziatwą szkolną.
Kierownik Stach pełnił swoje obowiązki do czasu wybuchu II wojny światowej, kiedy to prawie wszyscy nauczyciele zostali wysiedleni do Generalnej Guberni. Nauczycieli: Kozłowskiego i Turka zabrano do obozu koncentracyjnego w Mathausen – Gusen i zamordowano, innych nauczycieli wraz z rodzinami aresztowano i wywieziono do obozu w powiecie bocheńskim. Były to rodziny: Janowiczów, Stachów, Robakiewiczów, Kozłowskich i Kukulskich. Na terenie szkoły dokonywano masowych egzekucji – został tutaj zastrzelony m. in. syn pani Marszlowej.
W okresie okupacji mieściła się tutaj szkoła średnia dla młodzieży niemieckiej. Polscy nauczyciele - patrioci prowadzili tajne nauczanie narażając niejednokrotnie swoje życie.
Po zakończeniu wojny w bardzo ciężkich warunkach rozpoczęli nauczanie nauczyciele, którzy ocaleli w czasie wojny. Zorganizowanie szkolnictwa w Turku inspektor oświaty powierzył p. Robakiewiczowi.
Szkoła Podstawowa nr 1 powstała w dawnym budynku szkolnym przy ulicy 1 Maja, a Szkołę nr 2 przeniesiono do gmachu byłego gimnazjum przy ulicy Szkolnej.
Do czasu powrotu z wysiedlenia kierownika Stacha obowiązki kierownika pełnił p. Stefan Kukulski. Po powrocie kierownika Józefa Stacha i innych nauczycieli szkoła rozpoczęła ponownie działalność 1 lutego 1945 roku. Józef Stach pełnił funkcję kierownika do 31 sierpnia 1947 roku, po czym odszedł na zasłużoną emeryturę.
Po odejściu kierownika Stacha funkcję tę pełnili krótko: p. Marian Pściuk, p. Józefa Klockowska i p. Edmund Kaczorowski.
Od dnia 1 listopada 1950 roku kierownikiem szkoły zostaje p. Bronisław Durkiewicz. Szkoła liczyła wtedy 14 oddziałów, zatrudniając 14 nauczycieli. W 1954 roku kierownikiem pedagogicznym zostaje p. Grzegorz Gawlak i pełni tę funkcję do chwili przejścia na emeryturę 11 listopada 1964 roku.
Po śmierci kierownika Durkiewicza 4 lutego 1964 roku obowiązki kierownika przejmuje p. Eugeniusz Czereda, zastępcą zostaje p. Józef Adamiak. W 1964 roku /lipiec – wrzesień/ zostaje przeprowadzony remont szkoły. W listopadzie 1964 roku zostaje przy szkole odsłonięta pamiątkowa tablica ufundowana przez nauczycieli powiatu tureckiego dla upamiętnienia nauczycieli pomordowanych w czasie II wojny światowej.
Od 1954 roku w szkole istniała Szkolna Kasa Oszczędności, która miała wspaniałe osiągnięcia w skali wojewódzkiej i powiatowej, a w 1960 roku założono Spółdzielnię Uczniowską z inicjatywy p. Grzegorza Gawlaka. W roku szkolnym 1966/67 nadano szkole imię Henryka Sienkiewicza.
W roku szkolnym 1972/1973 na wicedyrektora szkoły zostaje powołana p. Teresa Pawlak.
W 1973 roku szkoła nasza staje się Zbiorczą Szkołą Gminną, której podlegało 10 szkół filialnych. Dyrektorem szkoły zostaje Inspektor Szkolny p. Władysław Knychalski, a zastępcami p. Eugeniusz Czereda oraz p. Helena Pabiańska. We wrześniu 1975 roku na dyrektora szkoły powołano p. Marka Kozaczewskiego, który pełnił tę funkcję do 1977 roku. Funkcję wicedyrektora w latach 1974 – 1981 pełni p. Maria Benedyczak.
W 1977 roku dyrektorem szkoły zostaje p. Józef Dymkowski, a zastępcami są p. Helena Pabiańska i p. Bogdana Ławniczak. W latach 1979 – 1981 funkcję wicedyrektora pełniła również p. Joanna Kędzierska.
W tym okresie nauczyciele często wyjeżdżają na wycieczki krajoznawczo – turystyczne oraz uczestniczą w wielu imprezach o charakterze państwowym, miejskim oraz szkolnym.
Z dniem 31 grudnia 1981 roku szkoła nasza przestaje być Zbiorczą Szkołą Gminną i ponownie staje się szkołą miejską. W lutym 1982 roku dyrektorem szkoły zostaje p. Józef Bocian. Nadzór wychowawczy sprawuje p. Helena Wieruchowska, nadzór dydaktyczny p. Eugeniusz Jarek.
Do ważnych tradycji szkoły należy coroczne ślubowanie klas I, organizowanie dla klas wycieczek krajoznawczych, wielu imprez i uroczystości wewnątrzszkolnych – m. in. Dnia Nauczyciela, Dnia Patrona, Choinek Noworocznych, Dnia Matki, Dnia Dziecka, Święta Sportu Szkolnego i wielu innych. Uczniowie klas starszych często uczestniczyli
w akcjach sadzenia drzewek.
Dzień 1 czerwca 1985 roku wpisał się na trwałe w historię naszej szkoły. W tym dniu Szkoła Podstawowa nr 1 otrzymuje sztandar a uczniowie w odświętnych strojach mają na ramieniu nową tarczę wykonaną według projektu uczennicy klasy VIII b Renaty Kukulskiej. W uroczystości wzięło udział wielu znamienitych gości.
W roku szkolnym 1984/85 odchodzi na emeryturę dyrektor szkoły p. Józef Bocian, a nowym dyrektorem zostaje od dnia 1 lipca 1985 roku Jerzy Kurzawa. Funkcje wicedyrektorów w tym czasie pełnią: p. p. Helena Wieruchowska oraz Maria Marszałek.
W lipcu 1985 roku dyrektorem szkoły zostaje Jerzy Kurzawa, a jego zastępcą Helena Wieruchowska. Dyrektor Jerzy Kurzawa będzie pełnił tę funkcję do końca roku szkolnego 2006/2007.
W dniu 6 stycznia 1986 roku rozpoczyna się remont kapitalny szkoły. Społeczność szkolna przenosi się do budynku bardzo gościnnej Szkoły Podstawowej nr 4, której dyrektorem w tym czasie była p. Teresa Szymczak. Taki stan rzeczy trwa do sierpnia 1988 roku. Z dniem 1 września tegoż roku rozpoczęto nowy rok szkolny w pięknie odnowionym i dobrze wyposażonym budynku szkolnym. W roku 1989 cała szkoła zostaje zradiofonizowana oraz zostaje zainstalowana w szkole nowoczesna centrala telefoniczna na 16 numerów wewnętrznych – od sutereny po III piętro. W 1990 roku dzięki pozyskaniu sponsora w ogródku przyszkolnym powstaje „zielona sala gimnastyczna” która służy uczniom do dnia dzisiejszego. Od 1991 roku działa na terenie szkoły sklepik szkolny, który w znacznym stopniu przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa uczniów podczas pobytu w szkole, gdyż mogą na miejscu nabyć podstawowe artykuły szkolne, słodycze, napoje itp.
Ważnym wydarzeniem w naszym mieście, związanym z naszą szkołą było przywrócenie, z inicjatywy p. Jana Wesołowskiego drewnianego krzyża usytuowanego w pobliżu pomnika poległych nauczycieli w pobliżu naszej szkoły. Wydarzenie to miało miejsce w 50 rocznicę zakończenia II Wojny Światowej, w miesiącu maju 1995 r. Było to spełnione pragnienie wielu Turkowian, byłych więźniów hitlerowskich obozów zagłady, którzy te obozy przeżyli i doczekali się upragnionej wolności.
Dzień 24 listopada 1995 roku to kolejne ważne wydarzenie w historii szkoły. W tym dniu w szkole odbyła się uroczystość jubileuszowa z okazji 70 – lecia istnienia szkoły. Szkołę ponownie odwiedziło wielu znamienitych gości a uczniowie przez kilka kolejnych dni uczestniczyli w ciekawych imprezach towarzyszących tym obchodom.
Z dniem 1 stycznia 1996 roku na skutek zmian w polskim prawie szkoła przechodzi we władanie miejscowych władz – organem prowadzącym dla szkoły stają się władze miasta Turku. Organem sprawującym nadzór pedagogiczny nadal pozostaje Kuratorium Oświaty.
W 1998 roku zostaje zlikwidowana stara węglowa kotłownia a szkoła otrzymuje nowoczesny węzeł cieplny. W pomieszczeniu po kotłowni powstaje salka rekreacyjna do prowadzenia zajęć z mniejszymi grupkami uczniów. W tym samym roku następuje zaadoptowanie mieszkania służbowego na czytelnię.
Od dnia 1 września 1999 roku szkoła rozpoczyna wprowadzanie ogólnopolskiej reformy systemu edukacji i wkrótce staje się szkołą sześcioklasową ze zmniejszona liczą oddziałów. Ze względu na zmiany organizacyjne na emeryturę odchodzi wieloletni wicedyrektor szkoły – p. Maria Marszałek.
Ważnym wydarzeniem w grudniu 1999 roku dla społeczności szkolnej było przystosowanie pomieszczenia w suterenie szkoły na kuchnię i stołówkę szkolną. Zakupiono nowoczesny sprzęt oraz urządzenia kuchenne i rozpoczęło się w szkole dla ponad 100 uczniów oczekiwane od dawna żywienie z prawdziwego zdarzenia.
W czasie wakacji letnich 2001 roku wykorzystując środki spoza szkoły pokonaliśmy bariery architektoniczne do sutereny, do stołówki szkolnej, na parter oraz do sali gimnastycznej. Wykonano podjazd dla osób niepełnosprawnych od strony południowej szkoły oraz przystosowano dla tych osób sanitariat na parterze.
Latem 2004 roku szkoła pozyskuje ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu nowocześnie wyposażoną pracownię komputerową na 12 stanowisk oraz uzyskuje szybkie łącza internetowe typu DSL.
Z dniem 1 września 2004 r. odchodzi na emeryturę p. wicedyrektor Helena Wieruchowska, która najdłużej pełniła stanowisko kierownicze w historii naszej szkoły. Na jej miejsce zostaje powołana p. Elżbieta Pokojowa – doświadczony nauczyciel nauczania początkowego.
W bieżącym roku władze miasta Turku przeznaczyły znaczną sumę środków finansowych na remonty w naszej szkole. Przeprowadzono, od dawno oczekiwany remont sali gimnastycznej oraz zakończono kolejny etap odnawiania węzłów sanitarnych. Komitet Rodzicielski przeznaczył z kolei znaczne środki na odnowienie parkietu na II piętrze.
Szkoła nasza od wielu lat poszczycić się może znaczącymi osiągnięciami w pracy dydaktyczno – wychowawczej, w konkursach przedmiotowych, przeglądach, festiwalach oraz zawodach sportowych na szczeblu międzynarodowym, ogólnokrajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Dzieje się tak dzięki dużemu zaangażowaniu nauczycieli w życie szkoły, organizowaniu corocznie kilkunastu godzin zajęć kół zainteresowań, przedmiotowych, SKS – ów, skutecznemu wyłanianiu spośród uczniów osób utalentowanych w różnych dziedzinach oraz pokrywaniu przez Komitet Rodzicielski wielu kosztów organizacyjnych i przejazdów uczniów. Bardzo ważne jest jednak to, że są to osiągnięcia
z różnych dziedzin, a mianowicie:
- coroczne osiągnięcia w Międzynarodowym Konkursie Matematycznym „KANGUR” – w tym kilka nagród w postaci wycieczek po krajach europejskich
- osiągnięcia sportowe w piłce siatkowej, piłce koszykowej, piłce ręcznej, piłce nożnej, lekkiej atletyce, pływaniu, szachach oraz indywidualnych biegach przełajowych
- osiągnięcia w konkursach recytatorskich, plastycznych, internetowych, filatelistycznych, ekologicznych
- osiągnięcia w Wojewódzkich Konkursach Matematycznych i Polonistycznych
- osiągnięcia w ogólnopolskich konkursach OMNIBUS, ALFIK, FOX
- osiągnięcia teatrzyku „SZPILKA”
- osiągnięcia na ogólnopolskich zlotach szkół sienkiewiczowskich
- osiągnięcia na festiwalach piosenki dziecięcej i młodzieżowej
W roku szkolnym 2003/2004 szkoła uzyskała, dzięki ogromnemu zaangażowaniu nauczycieli, uczniów i rodziców zaszczytny tytuł „Szkoły z klasą” – org. pod patronatem Prezydenta RP, Gazety Wyborczej oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie
KADRA DYREKTORSKA
SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W TURKU
OD 1925 ROKU DO DNIA DZISIEJSZEGO
KIEROWNICY
1. Roman Żuchowski 1925 – 1927
2. Józef Stach 1927 – 1939, 1945 – 1947
3. Marian Pściuk 1947 – 1948
4. Józefa Klockowska 1948 – 1949
5. Edmund Kaczorowski 1949 – 1950
6. Bronisław Durkiewicz 1950 – 1964
7. Grzegorz Gawlak 1964 - 1964
DYREKTORZY:
1. Eugeniusz Czereda 1964 – 1973
2. Władysław Knychalski 1973 – 1975
3. Marek Kozaczewski 1975 – 1977
4. Józef Dymkowski 1977 – 1981
5. Józef Bocian 1982 – 1985
6. Jerzy Kurzawa 1985 – 2007
7. Elżbieta Pokojowa 2007 – do dnia dzisiejszego
WICEDYREKTORZY
1. Grzegorz Gawlak 1954 – 1964
2. Józef Adamiak 1964 – 1973
3. Teresa Pawlak 1972 – 1973
4. Helena Pabiańska 1973 – 1978
5. Eugeniusz Czereda 1973 - 1973
6. Maria Benedyczak 1974 – 1981
7. Bogdana Ławniczak 1977 – 1981
8. Joanna Kędzierska 1979 – 1981
9. Eugeniusz Jarek 1981 – 1985
10. Maria Marszałek 1985 – 1999
11. Helena Wieruchowska 1981 – 2004
12. Elżbieta Pokojowa 2004 - 2007
13. Krystyna Morek 2007 – do dnia dzisiejszego